haan

Een haan is een mannelijke kip; het vrouwtje heet een hen en het jong kuiken. Het gedrag en uiterlijk van een haan verschilt wezenlijk van dat van de hen. De term haan wordt ook gebruikt bij andere mannelijke hoendervogels.

Uiterlijk

Hanen zijn al heel vroeg te onderscheiden van de hennen. Dat kan aan de hand van de volgende punten:
De haan is meestal wat groter dan de hen.
De hanen hebben vaak andere en mooiere kleuren dan de hen. Wanneer de haan en hen hetzelfde gekleurd zijn, is het verenkleed van de haan vaak toch glanzender.
De haan heeft lange halssierveren, staartveren (de sikkelveren) en zadelsierveren op de rug.
De kam, oorlellen en kinlellen van de haan zijn ook groter en feller van kleur dan die van een hen.
De hanen hebben sporen aan hun poten, niet te verwarren met hun achterteen.

Gadrag

Hanen hebben een sterke natuurlijke neiging tot territoriumverdediging, hetgeen commercieel wordt geëxploiteerd in hanengevechten. Soms worden metalen sporen of scheermesjes bevestigd aan de sporen die hanen van nature hebben. In de meeste landen zijn hanengevechten verboden.
Een haan claimt zijn territorium door te kraaien. De haan begint hiermee als hij ongeveer 14 weken oud is. Hanen kraaien over het algemeen 's morgens vroeg. Dit komt niet door het opkomen van de zon, maar door zijn biologische klok[1]. Ook het hanenkraaien wordt sportief gebruikt bij hanenkraaiwedstrijden, waarbij ofwel het aantal keren of de duur van het kraaien bepalend is.
Als de haan een lekker hapje heeft, zal hij dit in eerste instantie nooit zelf opeten, de haan klokt dan om een vrouwtje te lokken. Als er geen hennen komen, eet de haan alsnog het hapje zelf op. 

symboliek

Hanen zijn een symbool voor vruchtbaarheid en mannelijkheid en worden in literatuur en afbeeldingen dan ook vaak als zodanig gebruikt. Ook wordt traditioneel een windhaan op een toren gezet om de windrichting aan te geven.
De haan is traditioneel het attribuut van de apostel Petrus als verwijzing naar diens verloochening van Jezus en zijn berouw daarover. In die betekenis staat het dier ook vaak afgebeeld op biechtstoelen.
De haan kan ook staan voor waakzaamheid.
De haan wordt gebruikt als attribuut voor de gepersonifieerde wellust.
De wagen van Mercurius wordt door hanen getrokken.